به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری صداوسیما از گمرک؛ آقای علی بعیدی مفرد نیا،گفت: پروژه‌های گمرک هوشمند ایران در ردیف پروژه‌های برتر سازمان جهانی گمرک است و دستاورد‌های جوانان متخصص کشورمان در حوزه گمرک فراتر از کشور‌های منطقه و بسیاری از کشور‌های جهان است.

معاون برنامه‌ریزی و امور بین‌الملل گمرک با اشاره به هوشمندسازی رویه‌های گمرکی توسط جوانان و متخصصین دانشگاه‌های داخل، نادیده گرفتن این پیشرفت‌ها و ملاک قرار دادن رویه‌های گمرکی کشور‌های منطقه را بی انصافی خواند و گفت: توانمندی‌های گمرک ایران به عنوان شاخص در کشور‌های پیشرفته دنیا مطرح می‌شود و برخی از اقدامات به عنوان پروژه‌های برتر به گمرکات کشور‌ها توصیه شده است، این موضوع فقط موفقیت گمرک ایران نیست بلکه موفقیت کل کشور است.

معاون برنامه‌ریزی و امور بین‌الملل گمرک افزود: بحث اتوماسیون و هوشمندسازی در خیلی از جا‌ها مطرح می‌شود، خیلی‌ها می‌گفتند سیستم‌های ما الکترونیکی است و الان لفظ الکترونیکی‌اش را برمی‌دارند و می‌گویند هوشمند است، در صورتی که این طور نیست.

وی در خصوص مرز بین هوشمندسازی و الکترونیکی بودن فعالیت‌ها گفت: لازم است تعریف مختصری از این قضیه داشته باشیم، وقتی می‌گوییم سیستممان هوشمند شده است یعنی هر کجا و هرسازمانی که راجع به سیستم هوشمند صحبت می‌کند به این مفهوم است که سیستم‌هایش به قابلیت‌هایی رسیده باشد که بتواند به محیط خودش واکنش داشته باشد به طوریکه هم یادگیری اتفاق بیافتد وهم ادراک، اگر این دو اتفاق برایشان نیافتد می‌توانیم بگوییم در مرحله الکترونیکی‌سازی هستند.

بعیدی در واکنش به برخی اظهار نظر‌های غیر کارشناسی در خصوص سامانه‌های گمرک گفت: برخی از بحث‌هایی که در خصوص سامانه‌های گمرکی و هوشمندسازی گمرک صورت می‌گیرد بحث‌های غیر کارشناسی و اظهار نظر غیر فنی است.

وی افزود: اگر بخواهیم خیلی خلاصه به بحث هوشمندسازی در گمرک بپردازم چنین است که، گمرک یک سازمانی است که دو وظیفه‌ای که متناقض است را باید باهم انجام دهد، این دو وظیفه حالاتی دارند که اگر به یک سمت گرایش پیدا کنیم امکان دارد از وظیفه دوم، بیافتیم!

بعیدی در خصوص دو وظیفه متناقض گمرک توضیح داد: گمرک موظف است نسبت به تمام کالا‌هایی که از مرز‌های اقتصادی کشور وارد و خارج می‌شود کنترل و نظارت دقیق داشته باشد و این خیلی مهم است، از سوی دیگر فعالان اقتصادی از گمرک انتظار دارند که تسهیلات و روان سازی در گمرک انجام شود، ضمن آنکه ما خواهان گمرک ایستا نیستیم و نمی‌خواهیم کالا‌ها بماند و یا مسافران معطل شوند، یا اینکه واردات کالا یا صادرات کالا با وقفه مواجه شود.

بعیدی گفت: ما برای اینکه این دو کار را انجام دهیم چاره‌ای نداریم تا این دو صفت متناقض را از طریق هوشمندسازی سامان بخشیم.

معاون برنامه ریزی و بین الملل گمرک با اشاره به سوابق الکترونیکی کردن و هوشمندسازی رویه‌ها در گمرک افزود: از سال ۹۲ در گمرک تحولی اتفاق افتاد به طوریکه سطوح پایه‌ای سیستم‌های اطلاعاتی شروع به توسعه یافتن کردند، در گذشته سامانه‌ای با عنوان آسیکودا در گمرک وجود داشت که از سال ۹۲ با سامانه جامع گمرک و پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرک جایگزین شد و سطوح اطلاعاتی mis و tps توسعه یافت، یعنی در تمام رویه‌های گمرکی ما سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد را راه انداختیم، به شکلی که گمرک با ۴۵ سازمان همجوار ارتباط سیستمی برقرار کرد، ما تمام رویه‌های صادرات، واردات، ترانزیت، عبور موقت و… را به طور کامل مکانیزه کردیم و آن هم با توان داخلی و با همکاری با دانشگاه که براساس توصیه‌های سازمان جهانی گمرک و بر اساس طرح پیکارد بوده است.

وی در خصوص ارتباط گمرک با سازمان‌های مرتبط با تجارت تصریح کرد: ارتباط گمرک در حال حاضر با ۴۵ سازمان به صورت کاملا الکترونیکی است و ما کاملا کاغذ را در این رویه‌ها حذف کردیم، در واقع ما بر اساس بند “ج” ماده ۳۸ قانون رفع موانع تولید، حذف مجوز‌های کاغذ را انجام دادیم و این فرآیند الکترونیکی سازی را به سرانجام رساندیم، ما وقتی ازگمرک هوشمند صحبت می‌کنیم، بحثمان فلسفی نیست. ضمن آنکه این‌ها دستاورد‌های کشور است، بحث مسائل فنی است به گونه‌ای که در حال حاضر در تمامی گمرکات اجرایی کل کشور پلمب‌های الکترونیکی به کار گرفته شده است و این اتفاق ساده‌ای نیست، زمانی در گمرکات پلمب‌های پلاستیکی وجود داشت که برخی متخلفان آن‌ها را با ترفند‌هایی باز می‌کردند و کالا‌ها را جابه جا می‌کردند، در حال حاضر تمام پلمب‌هایی که در کشور است الکترونیکی شده است.

وی افزود: همچنین زمانی ما در گمرک ارزش‌گذاری کالا‌ها را توسط کارشناسان انجام می‌دادیم، اما سیستم ارزش‌گذاری هوشمند گمرک در ۶ ماهه گذشته فعال شده و به صورت کاملاً هوشمند و بر اساس داده کاوی بدون هرگونه اعمال نظر کارشناسان گمرکی عمل می‌کند.

معاون برنامه ریزی و امور بین الملل گمرک ایران تاکید کرد: کاری که در سال ۹۹ انجام شد و جزو اولین‌های وزارت اقتصاد بود و وزیر محترم اقتصاد نیز آن را جزو برنامه‌های موفق این وزارتخانه اعلام کرد، این است که سیستم‌های ما با یادگیری ماشین و دیتا ماینینگ به ارزیاب گمرک حکم می‌کند که به طور مثال اگر اظهارنامه‌ای در مسیر قرمز قرار گرفت، کدام کانتینر‌ها باید باز و بررسی و کنترل شوند، این سیستم در واقع تصمیم یار است، یعنی به جای کارشناس تصمیم نمی‌گیرد، ولی حداقل‌های کنترلی را برای او تعیین می‌کند از جمله محموله مورد نظر برای ارزیابی و بازه ارزش گمرکی مورد پذیرش کالا، این اقدام نه تنها در سطح منطقه، بلکه در دنیا بی‌نظیر است.

بعیدی افزود: این کاری است که توسط جوانان متخصص کشور خودمان انجام شده است و من نمی‌دانم که چرا برخی از افراد علاقه دارند ظرفیت‌ها و توانایی‌های جوانان کشور را نادیده بگیرند.

بعیدی تصریح کرد: در گمرک ایران اقداماتی در حوزه هوشمندسازی صورت گرفته که باعث تعجب کارشناسان گمرکی دنیا شده است، به عنوان مثال طرح هوشمندسازی گمرک ایران از طرف سازمان جهانی گمرک به عنوان “best practice” یا الگوی برتر انتخاب شده و در اجلاس تقدیر از گمرک که نمایندگان آمریکا، فرانسه و انگلیس و … در آن حضور داشتند تأکید شد که تمامی گمرکات می‌بایست طرح گمرک ایران را به عنوان یک رویه برتر دنبال کنند که این موضوع نه تنها برای گمرک جمهوری اسلامی ایران، بلکه برای کل کشور مایه افتخار است.

معاون برنامه‌ریزی و امور بین‌الملل گمرک ایران با اشاره به ناسپاسی برخی از افراد در داخل کشور نسبت به موفقیت‌های گمرک در حوزه هوشمندسازی رویه‌ها که مورد اذعان و اعتراف سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی گمرک است، گفت: رئیس وقت منطقه‌ای آنکتاد در دیداری که با مدیران گمرکی از جمله اینجانب داشت، می‌گفت، من پیشرفت‌های گمرکی ۸۰ کشور را مطالعه و بررسی کرده‌ام، ولی نظیر آنچه را که شما در ایران و در بحث هوشمندسازی با توان داخلی خودتان انجام دادید را ندیدم، آن وقت برخی بدون اشراف به اطلاعات فنی می‌گویند سامانه جامع امور گمرکی در حد اتوماسیون اداری است.

وی تأکید کرد: شعار وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک حرکت از کنترل‌های مزاحم و ملموس به سوی کنترل‌های غیرمزاحم و غیرملموس است و گمرک با مدیریت ریسک هوشمند، توسط سامانه اطلاعاتی هوشمند خود تعیین می‌کند که کالا از چه مسیری عبور کند و کنترل‌ها چگونه باشد حتی انتخاب کانتینر‌ها و پالت‌ها برای ارزیابی و بررسی بیشتر توسط سیستم صورت می‌گیرد، نوع و میزان ریسک به هیچ وجه توسط افراد تعیین نمی‌شود و این سیستم از طریق بکارگیری پروفایل‌های ریسک پویا این اقدام را انجام می‌دهد.

بعیدی گفت: در حال حاضر نیز بیش از ۵۰ درصد از اظهارنامه‌ها با یادگیری ماشین و مدیریت ریسک هوشمند به مسیر سبز هدایت می‌شود، آیا این اقدامات کم ارزش است؟ چرا در دنیا کار ما را تحسین می‌کنند، اما خودمان ارزش کارمان را نمی‌دانیم، هر چند که متولیان شناخت این‌گونه اقدامات در داخل کشور، قدردان گمرک هستند و تشویق‌ها و جوایز زیادی در این خصوص به گمرک تعلق گرفته است.

بعیدی افزود: در حال حاضر کل گمرکات کشور از پلمپ الکترونیکی استفاده می‌کنند و در رویه ترانزیت از آنتن‌های RFID و دوربین‌های پلاک خوان استفاده می‌شود، پرنده‌های بدون سرنشین به منظور پایش و رصدمحموله‌ها طراحی و تولید و بکارگیری آزمایشی شده است که در کنار گمرک موبایل و سایر اقدامات گمرک در زمینه هوشمندسازی، به‌کارگیری این ابزار‌های کنترلی پیشرفته و هوشمند، خود یک موفقیت و دستاورد بزرگ برای گمرک کشور است.